زیبایی و هنر با هم ارتباطی جدانشدنی دارند و ردپای زیبایی در هر سبک هنری به وضوح دیده می‌شود. طرح حنا یکی از زیباترین انواع آرایش‌ها است که با نقوشی هنرمندانه خودنمایی می‌کند. انواع نقوش حنا هنری با شکوه، خلاقانه و رازآلود را به نمایش می‌گذارند و در بسیاری از این نقوش می‌توانید ترکیب المان‌های سنتی با مدرن را پیدا کنید. طرح حنا چیزی فراتر از یک آرایش زنانه است و این هنر منبع تاریخی دارد و از گذشته تا امروز طرفدارهای خاص خودش را داشته است. در این مطلب از مجله‌ی دیجی‌استایل می‌‌خواهیم از این هنر قدیمی بگوییم و با عناصر طرح‌های جذاب سنتی و امروزی آن آشنا شویم. پس اگر شما هم شیفته‌ی پیچ‌وخم نقوش حنا هستید، این مطلب را از دست ندهید.

طرح حنا چیست؟

طرح حنا، یک الگوی خلاقانه‌ی نیمه دائمی است که روی پوست کشیده می‌شود. برگ‌های گیاه حنا دارای رنگدانه‌های طبیعی با تناژ قرمز مایل به قهوه‌ای هستند. رنگ دوست داشتنی این رنگدانه‌ها، بسته به نوع پوستی که برای آن استفاده می‌شود، تا ۳ تا ۴ هفته باقی می مانند.

استفاده از پودر برگ خشک شده‌ی حنا برای ایجاد طرح روی پوست، از سنت‌های قدیمی بسیاری از کشورهای آسیایی و آفریقایی است. در بسیاری از فرهنگ‌ها، مراسم حنا قبل از ازدواج، برای آراستن عروس اجرا می‌شود. جزئیات نقوش حنا در هر تکه‌ای از آسیا و آفریقا، طبق سنت آن منطقه تعریف می‌شود. به‌عنوان مثال، نقش‌های هندسی در طرح حنای آفریقایی همیشه وجود دارند. همچنین طرح حنای عربی بدون نقوش انتزاعی ناقص هستند.

در ایران نیز هنرمندان از عناصر طبیعی مثل برگ و گل و همچنین نقوش سنتی بته‎‌جقه بسیار استفاده می‌کنند. طرح‌های حنای هندی هم کاملاً منحصربه‌فرد هستند، زیرا در آن‌ها می‌توانید تکه‌ای از فرهنگ هند را ببینید که با عناصر هنری ترکیب شده‌ و در نهایت طرحی پیچیده خلق شده است. علاوه بر این، امروزه به کمک خلاقیت و سبکی که دوست دارید، می‌توانید هزاران گزینه برای طراحی با حنا روی پوست پیدا کنید. در ادامه از تاریخچه‌ی این هنر برایتان خواهیم گفت و نگاهی به سبک‌وسیاق آن در فرهنگ‌های مختلف خواهیم داشت.

تاریخچه‌ی طرح حنا

هنر حنا یا همان «مهندی»، در واقع نقاشی روی پوست بدن با گیاه حنا است. عمر این هنر به پنج هزار سال می‌رسد و ریشه‌های آن در پاکستان، هند، آفریقا و خارومیانه یافت می‌شود که هنوز هم طرفداران پروپاقرصی دارد. در ایران هم شهرها و روستاهای جنوبی بیش از هر جای دیگری این هنر را زنده نگه داشته‌اند.

اولین استفاده‌های حنا به دلیل خاصیت خنک کنندگی این گیاه بوده است و برای مردمی که در اقلیم بیابانی زندگی می‌کردند، کاربرد فروانی داشته است. به همین دلیل خمیری از این گیاه درست می‌کردند تا کف دست و پا به آن آغشته شود. مزایای دارویی نیز از دیگر دلایل استفاده از حنا بوده است. از این گیاه برای درمان معده‌درد، سوختگی، سردرد و زخم‌های باز پوست استفاده می‌شده است.

اما زمانی که کشف شد، خمیر این گیاه سبز، لکه‌هایی نارنجی و متمایل به قرمز، به‌طور موقتی روی پوست باقی می‌گذارد، هنر طرح حنا برای تزئین پوست به‌وجود آمد. بنابراین این گیاه خوش‌رنگ به‌عنوان یکی از ترفندهای آرایشی طرفداران بسیاری پیدا کرد و به دلیل قیمت مقرون به‌صرفه، همه سطوح اجتماعی، خواهان آن بودند. امروزه از طرح حنا بیشتر در جشن‌های مختلف مانند عروسی‌ها و مهمانی حنابندان استفاده می‌کنند. در واقع این گیاه خوش‌رنگ تبدیل به یک المان همیشگی در بسیاری جشن‌های سنتی در بعضی از فرهنگ‌ها شده است. حنا نمادی از سلامتی و رفاه در آیین ازدواج محسوب می‌شود. بعضی از فرهنگ‌ها، هرچه تیره‌تر بودن رنگ حنا را به بیشتر بودن عشق بین دو نفر تعیبر می‌کنند.

• مهمترین نکات برای خرید کرم پودر که باید به آن‌ها توجه کنید

ویژگی‌های طرح حنای هندی

طرح حنای مرسوم در فرهنگ هند با یک دایره، مستطیل یا مربع آغاز می‌شود و باقی نقوش به این عنصر مرکزی اضافه می‌شوند. دایره در فرهنگ هند نمادی مقدس است و و نشان دهنده کمال، تمامیت، یگانگی، تعادل، تداوم و ابدیت است. مربع نیز به معنای ثبات، زمین و انسان است. با کمک این طرح‌ها روی دست، ساعد، پاها و مچ‌های عروس را می‌پوشانند و در میان این نقوش، گل نیلوفر، آفتابگردان، زنبق و… به چشم می‌خورد. همچنین طرح‌هایی همچون انگور، مارپیچ، ستاره، برگ، قطره، پیچک و… هم در طرح حنا دیده می‌شود.

طرح‌های هندی حنا قسمت بزرگی از پوست را به خود اختصاص می‌دهند و فضای خالی در آن کمتر دیده می‌شود. معمولاً قانون قرینه در این طراحی رعایت می‌شود. در مراسم ازدواج هندی‌ها، نام داماد یا حرف اول اسم او به نقوش حنا اضافه می‌شود و این کار یکی از رسوم سنتی هندی‌ها محسوب می‌شود. عروس‌های هندی معتقدند که هرچه رنگ در طرح حنا پرنگ‌تر باشد، عشق داماد به آن‌‌ها نیز بیشتر است. بسیاری برای تیره‌تر شدن رنگ حنا به سراغ حنای سیاه می‌روند که از مواد شیمیایی خطرناک محسوب می‌شود و اصلاً توصیه نمی‌شود. حنای سیاه ممکن است منجر به تاول، آلرژی‌های پوستی، زخم و حتی سوختگی شود.

ویژگی‌های طرح حنای عربی

تفاوت اصلی طرح حنا در جهان عرب با سبک هندی آن، نقوش و المان‌های به کار رفته است. طرح حنا در فرهنگ عرب، با نقوش مینیمالیستی همراه است و فضای خالی در بین المان‌های نقاشی شده بسیار دیده می‌شود. از نقوش استفاده شده در طرح حنای عربی می‌توان به گل، برگ، پرندگان، اشکال هندسی، دست، چشم و… اشاره کرد. چشم و دست از المان‌های اصلی طرح حنا در فرهنگ عرب‌ها است. زیرا در اسلام نمادی از دست با چشم در کف آن وجود دارد که با مفهوم محافظت از چشم بد تعبیر می‌شود.

ویژگی‌های طرح حنا در سنت ایرانی‌ها

طرح حنا در فرهنگ ایرانی، شامل نقوش زیبا و خاصی است که به فرهنگ‌های دیگر نیز راه پیدا کرده است. در میان طرح‌های پر استفاده، المان‌های بسیاری را خواهید دید که شامل بته‌جقه، طاووس، خروس، عقاب، اردک، مار، اژدها، شتر، سگ، درخت، لاله، نیلوفر آبی، صلیب و… را خواهید دید.

• رنگ ابرو تیره یا روشن؛ مسئله این است!

الگوهای الهام گرفته از طبیعت در طرح حنا

اگر در طرح حنا روی پوست دقت کنید، نقوش مختلفی را می‌بینید که همگی نمادی از طبیعت هستند. هر کدام از این نمادها در فرهنگ و سنت، تعبیر مشخصی دارند. در ادامه تعدادی از این المان‌ها را معرفی می‌کنیم.

طاووس

طاووس نشان دهنده‌ی عشق است و پرهای او نماد خوش‌شانسی است. در اساطیر هندوها، طاووس پرنده‌ای مقدس است و در افسانه‌ها آمده است که طاووس می‌تواند مار را بکشد و در واقع می‌تواند از انسان در مقابل ارواح خبیث محافظت کند.

گل نیلوفر آبی

گل نیلوفر نمادی از پاکی، جاودانگی، شور زندگی، جوانی و… است و در طرح حنا بسیار استفاده می‌شود. از آنجایی که این گل هر روز صبح شکوفا می‌شود، به‌عنوان نماد تولد دوباره از آن یاد می‌شود. در آیین هندوها، الهه‌های خوش‌شانسی، باروری و شکوفایی، با نگه داشتن گل نیلوفر آبی در دستان خود به تصویر کشیده می‌شوند. برای بودایی‌ها، گل نیلوفر سفید نشان دهنده خلوص است. در حالی که گل های زرد نشان دهنده پیشرفت معنوی است.

صدف حلزون

بودایی‌ها معتقدند که صدای صدف حلزون انسان را  از ارواح بدطینت محافظت می‌کند. در واقع صدف حلزون نمادی از رفاه، خلوص، شجاعت، حقیقت، قدرت و عمر طولانی است. همچنین شروع مارپیچ این طرح، نشان دهنده یک دوره‌ی جدید در زندگی فرد است. در بسیاری از فرهنگ‌ها طرح مارپیچ نمادی از خلفت است.

الگوهای گل و غنچه

بسیاری از طرح های حنا شامل گل‌هایی مانند آفتابگردان، زنبق، نیلوفر آبی، رز و… است. در بسیاری از فرهنگ‌ها جوانه‌های گل نماد شروع جدید، باروری، شادی در آینده و فراوانی نعمت است.

حیوانات، پرندگان و ماهی‌ها

فیل رایج ترین نقوش از حیوانات طرح حنای هندی است. فیل نمادی از قدرت، ثبات، خرد، صبر، وفاداری، خوش‌شانسی و موفقیت است. مار نیز یادآور زندگی در لحظه هستند. همچنین از آنجایی که مارها پوست می‌اندازند، نمادی از تولد دوباره و جاودانگی نیز هستند. عقرب از دیگر نقوش استفاده شده در طرح حنا است که به عشق تعبیر می‌شود. طرح جفت ماهی نشان از صفت وفاداری است و در طرح حنا بسیار دیده می‌شود. از دیگر نشانه‌های وفاداری که در نقوش حنا استفاده می‌شود، می‌توان به قو اشاره کرد.

درآخر

اگر طرفدار نقوش سنتی نیستید، می‌توانید برای طرح حنا از الگوهای مدرن استفاده کنید. در این نوع طراحی، اشکال هندسی بسیار خودنمایی می‌کنند و شامل مثلث، مربع یا چند نقطه است. این الگو قرار نیست مختص مذهب یا فرهنگ شما باشد و بلکه بیشتر سلیقه‌ای است. سادگی یکی از دلایل محبوبیت چنین طرح‌هایی شده است.

در ایران هنرمندان بسیاری با حنا نقوش زیبا خلق می‌کنند، اما تعداد این افراد در خطه جنوب بیشتر است. بنابراین در سفر به شهرهای جنوبی ایران می‌توانید از هنر اصیل طرح حنا لذت ببرید و نقوش زیبایی را برای چند روزی روی دستتان داشته باشید.

منابع: magicvenues, stu