هر آنچه باید در مورد هنر مکرومه بافی و کاربردهای متنوع آن بدانید
هنر بافت به هر شکلی زیبا است و تنوع آن سبب شده تا شاخه‌های مختلفی از این هنر خلق شوند. ترکیب خلاقانه‌ی نخ و گره در این هنر، به آثار چشمگیری منتهی می‌شوند که نمی‌توان از آن چشم برداشت. یکی از جذاب‌ترین این هنرها، هنر «مکرومه» یا به عبارت درست‌تر «مکرمه» (Macrame) است که از گذشته تا امروز طرفداران بسیاری داشته است. مکرومه بافی در هر دهه بنا به نیاز و سلیقه‌ی مردم زمان خود، برای خلق آثار هنری و اکسسوری‌های جذاب دکوراسیون، کاربرد فراوانی داشته است. در این مطلب از مجله‌ی دیجی استایل قصد داریم که از این هنر برایتان بگوییم و نکاتی مهم از آموزش مکرومه بافی را در اختیارتان قرار دهیم.
مکرومه بافی چیست؟
ساده‌ترین تعریفی که از مکرومه می‌توان داشت، هنر تبدیل نخ به کمک تکنیک گره زدن، به منسوجات تزیینی است. در واقع نخ‌های مخصوص مکرومه بافی با کمک دست به ردیف‌هایی از گره‌های مختلف تبدیل می‌شوند و در نهایت می‌توانند بنا به کاربرد، به عنوان یکی از اکسسوری‌های دکوراسیون خانه یا استایل شخصی استفاده شوند.
هنر مکرومه بافی از انواع مختلفی گره تشکیل شده است که معروف‌ترین آن‌ها گره‌ی مربعی ساده و متناوب، دوبرابر نیمه، مارپیچ، مارپیچ نیمه و گره‌ی سر انداختن عمودی و افقی است.
دانستنی‌های از تاریخچه‌ی مکرومه بافی در جهان
اولین استفاده‌های ثبت شده از گره‌های به سبک مکرومه در حکاکی‌های تزیینی به جا مانده از بابلیان و آشوریان است. بافت حاشیه‌ی لباس‌های آن زمان در مجسمه‌های سنگی، یادآور شمایل گره‌های مکرومه بافی است. اسپانیا بعد از فتح شمال آفریقا هنر مکرومه بافی را به اروپاییان معرفی کرد. «مکرمه» از اصطلاحات بافندگان عرب در قرن سیزدهم بود و به معنی حاشیه است. بافندگان عرب، نخ اضافی در حاشیه‌ی پارچه‌های دست‌باف، همچون حوله یا شال را به گره‌های تزیینی تبدیل می‌کردند. در واقع گفته می‌شود که مکرمه از کلمه‌ی عربی «مکرمیه» گرفته شده است که به معنای حاشیه‌ی تزیینی است. البته به عقیده‌ی دیگر این کلمه می‌تواند ریشه‌ی ترکی داشته باشد.
گفته می‌شود که «ویکتوریا ماری» ملکه‌ی انگلستان، برای اولین بار در قرن هفدهم این هنر را در این سرزمین رواج داد. علاوه بر ویکتوریا ماری، این هنر توسط ملوانان نیز در انگلستان معرفی شد. ملوانان باکمک گره‌های مکرومه بافی، دست‌سازهایی مانند تخت‌آویز سفری، کمربند و… خلق می‌کردند و آن‌ها را در بنادر می‌فروختند. بنابراین مکرومه بافی در دوران ویکتوریا بیشترین محبوبیت را داشت و مردم خانه‌ی خودشان را با کمک منسوجات این هنر مانند رومیزی، روتختی و پرده تزیین می‌کردند.
محبوبیت مکرومه با گذشت زمان کم شد و سپس دهه‌ی هفتاد میلادی، به عنوان یکی از دیوارپوش‌های تزئینی، رومیزی، روتختی، آویز گلدان، اکسسوری‌های استایل شخصی و… استفاده از آن مجدد رواج پیدا کرد. همچنین استفاده از زیورآلات تهیه‌شده از هنر مکرومه بافی نیز در آمریکا رواج پیدا کرد. گردنبند، دستبند و خلخال از نمونه‌های این جواهرات بود. این جواهرت تلفیقی از گره‌های مربعی با سنگ‌های شیشه‌ای مصنوعی، استخوان و پوسته‌های صدف دریایی بود.
آموزش انواع گره‌های مکرومه بافی
همان‌طور که گفتی، هنر مکرومه هنر گره زدن است و منسوجات حاصل از این هنر، بافتی از ردیف‌های گره هستند. تنوع گره‌های مکرومه سبب شده تا بتوانید طرح‌های متنوعی از این هنر خلق کنید و با استفاده از تنوع رنگ الیاف، اکسسوری‌های چشم‌نواز ایجاد کنید. در ادامه‌ی این مطلب قصد داریم که شما را با گره‌های اصلی مکرومه بافی آشنا کنیم.
۱. گره سر انداختن عمودی
این گره برای اتصال نخ مکرومه به لوله‌ی فلزی یا چوبی استفاده می‌شود. ابتدا نخ را از وسط تا کنید تا یک حلقه ایجاد شود. حلقه‌ی ایجاد شده را از بالا به پشت لوله ببرید. دو انتهای نخ باید در جلوی لوله بماند. سپس دو سر نخ را از حلقه در پشت لوله عبور دهید تا یک گره‌ی محکم ایجاد شود.
۲. گره‌ی مربعی
با کمک دو رشته نخ تا شده، دو گره سر بندازید تا در نهایت چهار رشته نخ داشته باشید. برای ایجاد این گره شما فقط باید دو رشته نخ کناری را حرکت دهید. اولین رشته‌ی نخ سمت راست را از روی دو نخ وسط و زیر نخ سمت چپ عبور دهید. نخ سمت چپ را از زیر دو نخ میانی عبور دهید و به حلقه‌ی ایجاد شده توسط نخ اول وارد کنید. با کشیدن نخ یک گره‌ی نیمه‌مربع خواهید داشت. اکنون نخ سمت چپ را از روی دو نخ وسطی عبور دهید و زیر نخ سمت راست ببرید. نخ سمت راست از زیر دو نخ میانی عبور دهید و به سمت حلقه‌ی ایجاد شده توسط نخ سمت چپ هدایت کنید. با کشیدن رشته‌ی نخ یک گره‌ی مربع کامل ایجاد خواهید کرد.
۳. گره مربعی متناوب
برای داشتن بافت مشبک باید از گره‌های مربع متناوب استفاده کنید. به این شکل که پس از ایجاد دو گره‌ی مربع حاصل از ۸ رشته‌ی نخ، کارتان به شکل ردیفی ادامه می‌دهید و در ردیف دوم، دو رشته نخ میانی را به عنوان دو رشته‌ی ثابت وسطی در نظر بگیرید و با دو نخ سمت راست و چپ این نخ‌های میانی، گره را ایجاد کنید. با تکرار این روند، بافتی مشبک از نخ مکرومه بافی ایجاد خواهید کرد.
۴. گره دو برابر نیمه
با دو گره‌ی سر و چهار رشته نخ شروع می‌کنید. نخ سمت چپ را به صورت اریب نگهدارید و از سمت چپ به ترتیب هر نخ را به نخ اریب گره زنید و این کار را برای هر نخ دوبار تکرار کنید. برای ایجاد هر گره باید هر رشته نخ را از روی نخ اریب رد کرده و سپس از زیر نخ اریب وارد حلقه تشکیل‌شده از این دو نخ می‌کنیم و آن را محکم می‌کشیم.
۵. گره نیمه عمودی
با چهار رشته‌ی نخ و دو گره‌ی سر انداخته شروع کنید. دو نخ سمت چپ را روی دو نخ سمت راست بیاورید و زیر آن‌ها رد کنید تا به دور دو نخ سمت راستی پیچیده شود. با سفت و شل کردن گره، ارتفاع آن را تنظیم کنید. این گره را می‌توانید با تعداد زوج رشته‌های نخ یا رشته‌های سه‌تایی نیز ایجاد کنید.
۶. گره مارپیچ
با گره سر شروع می‌کنید تا ۴ رشته نخ داشته باشید. توجه داشته باشید که دو رشته‌ی میانی کوتاه‌تر از دو رشته‌ی کناری در سمت راست و چپ است. زیرا دو رشته‌ی سمت راست و چپ مدام گره می‌خورند و باید بلندتر از نخ‌های میانی باشند. این گره به شکل گره مربعی زده می‌شود، اما با این تفاوت که کار را یا یکی از دو نخ راست یا چپ شروع می‌کنیم و با همان نخ ادامه می‌دهیم تا حالت پیچ‌خوردگی پیدا کند.
۷. گره‌ی مارپیچ نیمه
مشابه همان گره مارپیچ است اما با این تفاوت که نخ سمت چپ یا راست را برای شروع انتخاب می‌کنید و آن را به صورت مربعی یک‌طرفه به ۳ رشته نخ دیگر گره بزنید. در واقع در مارپیچ ساده دو نخ راست و چپ درگیر بودند و دو رشته‌ی میانی ثابت بودند. اما در این حالت یک نخ کناری درگیر است و سه نخ دیگر ثابت هستند.
۸. گره‌ی سر انداختن افقی
گره‌ی سر انداختن افقی از دیگر گره‌های مکرومه بافی است که همان ظاهر گره‌ی قلابی سر انداختن اصلی را در راستای افقی ایجاد می‌کند. برای شروع با سه گره‌ی سر انداخته‌ی عمودی و ۲ رشته‌ی نخ کار را شروع می‌کنید. کار را با دو رشته میانی گره‌ی وسط ادامه می‌دهید. اول رشته‌ی چپی حاصل از گره‌ی سر وسطی را از روی دو رشته‌ی گره‌ی سر سمت چپ رد کنید و به زیر آن بیاورید. سپس امتداد نخ روی حلقه قرار می‌گیرد و سپس از روی دو رشته نخ عبور می‌کند و به زیر آن‌ها هدایت و در نهایت از داخل حلقه‌ی ایجاد شده بیرون می‌آید. امتداد نخ را بنا به طرح دلخواه با کشیدن شل یا سفت کنید. این گره را در جهت دیگر با دو رشته نخ گره‌ی سر سمت راست نیز تکرار کنید.
تکنیک‌های بافت با تلفیق الیاف پشمی
یکی از تکنیک‌های جذاب در مکرومه بافی، تلفیق آن با رشته‌های پشمی تابیده شده‌ی رنگی است و به آن ظاهری خیالی می‌بخشد. برای این کار الیاف را به دو رشته تقسیم کنید و با کشیدن دست روی آن‌ها، پرزهای اضافی را حذف کنید. یکی از بافت‌های تلفیقی، به صورت شطرنجی انجام می‌شود؛ به این صورت که الیاف پشمی را از میان نخ‌های مکرومه به صورت شطرنجی باید عبور دهید. در نوعی دیگر می‌توانید دو رشته از الیاف پشمی را آماده کنید و کار را با دو نخ مکرومه شروع کنید. از سمت چپ الیاف پشمی را به وسط دو رشته‌ی نخ مکرومه بیاورید و سر سمت راست الیاف از جهت راست به میان دو نخ مکرومه هدایت کنید و در نهایت دو رشته‌ی الیاف را بکشید تا محکم شود. تکرار هر کدام از این بافت‌ها می‌تواند ظاهری زیباتر به مکرومه بافی شما دهد.
وسایل مورد نیاز برای مکرومه بافی
برای شروع مکرومه بافی باید وسایل زیر را تهیه کنید:
- یک استوانه‌ی فلزی یا چوبی به طول ۳۰ سانتی‌متر
- نخ کتانی مخصوص مکرومه به طول ۳۰ متر با قطر حدودی ۸ سانتی‌متر
- نخ پشمی تاب داده شده‌ی مرینوس به وزن ۲۵ گرم
آماده‌سازی برای شروع کار
نخ کتان مکرومه بافی ۳۰ متری را در اندازه‌های زیر ببرید:
- ۳/۳ متر به تعداد ۷ قطعه
- یک تکه‌ی ۴/۵ متری
- یک تکه‌ی ۱/۵ متری
رشته‌ی نخ ۵/۱ متری برای آویزان کردن مکرومه است. برای آویزان کردن کار در زمان بافت می‌توانید از چوب لباسی، دستگیره‌ی در یا پشتی صندلی استفاده کنید. ۷ قطعه نخ ۳/۳ متری دیگر را از طریق گره‌ی سر انداختن عمودی به لوله وصل کنید. همچنین نخ ۵/۴ متری را از سمت چپ ۷ نخ دیگر به لوله وصل کنید. این نخ آغازگر کار شما خواهد بود. پس از اتصال این ۸ رشته‌ی نخ، می‌توانید کار خود را با گره‌های مربعی آغاز کنید. یکی از طرح‌های مرسوم با تکرار گره‌های مربع آغاز می‌شود و ردیف‌های متوالی این گره‌ها می‌تواند به صورت ناقص زده شود تا طرحی شبیه به موج خلق ایجاد کنید. سپس می‌توانید کار را با گره‌های دو برابر نیمه و گره‌های نیمه عمودی ادامه دهید.
نخ مکرومه بافی چیست؟
طناب یا نخ مکرومه، گروهی از رشته‌های الیاف به هم پیچیده شده است که برای بستن و گره زدن به یکدیگر برای خلق آثار هنر معروف مکرومه بافی استفاده می‌شود. نخ‌های مکرومه بافی انواع مختلفی دارند و شامل تک‌رشته، سه‌لایه و بافته‌شده هستند. پنبه، کتان، پلی‌استر، ابریشم و… مواد اولیه‌ی تهیه‌ی الیاف مکرومه بافی هستند.
اکسسوری‌هایی که با مکرومه می‌توانید خلق کنید
هنر مکرومه بافی امروزه با ایده‌های مختلفی، گسترش پیدا کرده است و از آن می‌توان برای خلق اکسسوری‌های مختلفی استفاده کرد. اکسسوری‌هایی که برای تزیین دکوراسیون خانه و استایل شخصی کاربرد دارد.
دیوار کوب‌های دکوراتیو با طرح‌های متنوع و خلاقانه از به‌روزترین انواع اکسسوری‌های تزیینی در خانه هستند که در رنگ‌ها و سبک‌های گوناگون بافته می‌شوند و برای تکمیل دکوراسیون‌های مدرن بسیار کاربرد دارند. همچنین رومیزی، روتختی، آویز گلدان، رویه‌ی کوسن، پرده‌های تزیینی، کاور‌های تزیینی شیشه، صندلی تابی‌های معلق، روکش صندلی‌های پاف، لوستر و دیوار کوب‌های دریم کچر از دیگر اکسسوری‌های تزیینی برای استفاده در دکوراسیون خانه است.
شاید برایتان جالب باشد که بدانید با کمک هنر مکرومه بافی و استفاده از چارچوب چوبی، پارتیشن نیز می‌توان ساخت. دستبند‌های مارپیچ و ساده، گردنبندهای مرکب با صدف و استخوان، کیف و… از کاربردهای هنر مکرومه بافی در استایل شخصی است.
برای تجربه هنر مکرومه بافی و ساخت یک اکسسوری کاربردی و زیبا ویدیوی زیر را تماشا کنید. در این ویدیو آموزش بافت یک توت‌بگ (Tote bag) را خواهید دید:
در آخر
هنر مکرومه بافی از دنیای کلاسیک تا مدرن را پوشش می‌دهد و می‌تواند انتخابی جذاب برای همه‌ی سلیقه‌ها باشد. تزیین خانه با هنر دست خودتان، حس صمیمیت بیشتری به حال‌وهوای خانه می‌بخشد و مکرومه بافی می‌تواند ابزار خوبی برای داشتن خانه‌ای به سبک‌وسیاق خودتان باشد. همچنین استفاده از جواهرات دست‌ساز مکرومه بافی نیز می‌تواند استایلی منحصربه‌فرد برایتان خلق کند.
منابع: mythandmoss, en.wikipedia ,weaversbazaar, bochiknot